درمان شب ادراری کودکان
شبادراری یك علامت خوشخیم بوده و در اكثر موارد با گذشت زمان خودبخود خوب می شود ( هر سال 15% بیماران به طور خود به خود بهبود دائم پیدا میكنند ) .بنابراین اولین اقدام درمانی پس از رد كردن بیماری جسمی و عفونت ادراری با بررسی های ساده ای كه قبلاً اشاره شد ، دادن اطمینان به والدین است كه با صبر و حوصله با كودك برخورد كرده و بدانند كه عارضه وخیم و خطری در بین نبوده و كودك بهبود خواهد یافت . در حقیقت قبل از 6 سالگی در اكثر بچهها شروع درمان لازم نیست ( مگر در آنهائی كه روزها هم خیس میكنند ) و سن مناسب درمان ، هنگام شروع مدرسهاست.البته در مواردی که مادر وخانوادۀ کودک خسته و بی صبر شوند می توان درمان را زودتر شروع کرد.درمان شامل موارد زیر است:
الف ـ اقدامات اولیه و کلی
ابتدا باید اصلاحاتی در مصرف مایعات توسط کودک انجام شود بدین ترتیب که كودك صبحها مجاز باشد مایعات زیاد بخورد و سعی در نگهداشتن ادرار نماید و برعكس عصرها و بخصوص شب ، از خوردن مایعات پرهیز نماید. این کار باعث کاهش حجم ادرار شبانه و افزایش حجم عملکردی مثانه می شود. اگر فشار روحی بر كودك وجود دارد ( مثل توجه بیشتر به كودك تازه متولد در خانواده ، فشار درس و غیره ) حتیالامكان برطرف یا كم شود .کودک را نباید به خاطر شب ادراری تنبیه یا مواخذه کرد چون این کار با افزایش استرس کودک باعث تشدید شب ادراری خواهد شد.
باید بر عکس ، کودک را برای شبهایی که ادرار نمی کند و خشک از خواب برمی خیزد تشویق نمود.برای این منظور می توان جدولی درست کرد که روزهای هفته در آن آمده و به ازای هر شبی که کودک خشک است به او یک ستاره یا برچسب بدهیم و در این جدول بچسبانیم و به کودک قول دهیم که به ازای تعداد مشخصی ستاره ( مثلا ده ستاره ) یک جایزه برای وی خواهیم خرید.لازم نیست این جایزه خیلی بزرگ و گران باشد. این کار باعث بهبود تدریجی شب ادراری در برخی موارد خواهد شد.ضمنا اگر یبوست وجود دارد باید درمان شود.
اگر با روشهای ساده فوق ، شب ادراری درمان نشد و نزدیك سن مدرسه هنوز ادامه دارد میتوان اقدام به درمان دارویی نمود.
ب ـ درمان دارویی
1 ـ ایمی پرامین
حدود نیمی از بچههائی كه با این دارو درمان میشوند به درمان جواب میدهند و حدود یك پنجم نیز بهبودی نسبی نشان میدهد. ایمی پرامین باعث افزایش ظرفیت عملی مثانه میشود اگرچه دوز توصیه شده برای شروع درمان 25 میلی گرم قبل از خواب است اما ب در تجربه مشاهده شده که اکثر کودکان ایرانی با دوز 10 میلی گرم نیز به خوبی درمان می شوند.ضمن آنکه دوز 25 میلی گرم در بچه ای که به مدرسه می رود ممکن است باعث خواب آلودگی صبحگاهی شود.درمان به صورت خوراكی شروع میشود و اگر طی دو هفته بهبود قابل توجهی مشاهده نشد مقدار دارو را تا دو برابر افزایش میدهیم این افزایش را تا مقدار حداکثر 50 میلی گرم قبل از خواب می توان ادامه داد.
با قطع مصرف دارو در بسیاری از موارد شب اداراری دوباره شروع می شود لذا باید درمان دارویی را با نوعی از رفتار درمانی و تشویق ( مثل جدول ستاره ) همراه کرد تا اثرات ان پایدار تر شود.بدین ترتیب که با دارو کودک شبهای خشک بیشتری خواهد داشت و ستاره های بیشتری خواهد گرفت و تقویت مثبت رفتاری باعث پایداری نتایج درمان خواهد شد.
باید توجه كنیم كه با افزایش مقدار دارو خطر عوارض دارویی به طور جدی وجود دارد. خواب آلودگی ، اختلال خواب و بیاشتهائی از عوارض داروست. در بچههای كوچكتر عوارض دارو زودتر ظاهر میشود ، لذا دارو نباید در دسترس بچه بوده و باید به والدین در مورد افزایش سرخود دارو هشدار داده شود.
2 ـ دسموپرسین یا DDAVP
این دارو به صورت اسپری بینی و خوراکی ( زیرزبانی ) بكار میرود و اثر آن 7 تا 10 ساعت باقی میماند. با دوز 40 میكروگرم در شب 40% بیماران نتیجه میگیرند فرم زیرزبانی با دوز مناسب تاثیر مشابه با فرم اسپری آن دارد. بررسی ها نشان داده است که دسموپرسین فقط در یک سوم بیماران و خصوصاً آنها که میزان AVP سرم شبانه پایین دارند تاثیر کامل دارد و در بقیه و عمده بیماران به جای درمان کامل تعداد دفعات خیس کردن بچه را کم می کند.
متاسفانه مانند ایمی پرامین با قطع دارو اثر آن از بین رفته معمولاً شب ادراری عود میكند . عوارض این دارو شامل خارش و تحریک بینی ( در فرم اسپری بینی ) و عارضه شدید مسمومیت با آب می باشد. برای پرهیز از این عارضه باید میزان دریافت مایعات توسط بیمار خصوصاً در بعدازظهر و شب محدود شود.
3 ـ داروهای آنتی كلینرژیك
در اكثر موارد این داروها در درمان شب ادراری به تنهائی مفید نیستند. فقط در مواردیكه بیمار تكرر ادرار با خیس شدن روزانه نیز دارد ( پس از رد كردن علل جسمی ) تجویز این داروها میتواند در درمان موثر باشد. زیرا با كاهش انقباضات ناخواسته مثانه ظرفیت مثانه را افزایش میدهند.
ادامه دارد...
دکتر محمد رضا قرائتی
متخصص و جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی
فلوشیپ فوق تخصصی پیوند کلیه
استفاده از مطالب سایت فقط با اشاره به منبع و ذکر آدرس سایت ( www.drgharaati.ir ) بلامانع است .
آدرس مطب : اصفهان،خیابان آمادگاه،کنارمبل آبنوس،ساختمان آژند،بلوک اداری،طبقه سوم،واحد32
تلفن : 32240906 - 031
